Ülke İsimlerinin Kökenleri!

Seyahat ettiğimiz ülkenin tarihini hatmeder, ara sokaklarında adım adım gezer, mutfağının her lezzetinden bir tutam dener, mimarisini bilmek ister, kültürünü deneyimleriz! Peki ya isminin manasını merak edip araştırmayı neden hiç akıl etmeyiz? Herhalde özel isim der geçer, fazla teferruatına girmeyiz. Şimdiye dek çoğumuzun soruşturmadığı bir alanda sıra; bakalım ülke isimlerinin kökenlerinde ne tür bilgiler saklı? Seyahat etmeden önce etimolojik kökenlerini öğrenmek de bir o kadar mantıklı!

Pakistan

Pakistan geziniz sırasında; pürü pak bir milletin ülkesine gittiğinizi düşünüp saf, temiz insanlar diyarını keşfetmek istemiş miydiniz? Zira Urdu ve Fars dilinde pak; Türkçede de hiç yabancı olmadığımız temiz, saf, arı anlamlarını taşıyor ve ardında taşıdığı –istan ekiyle “temiz ülke” manasına geliyor. Bir de sanat gizli Pakistan’ın isminde! “Pakistan” 1934 yılında ilk kez kullanılmış ve eski Hindistan sömürgesinin beş eyaletinin baş harflerinden akrostiş sanatı yapılarak oluşturulmuş. Pencap, Afganya, Keşmir, İslam, Sind, Belicustan!

Arnavutluk

Esasen Arbanya ya da Arberya isimlerine sahip olan ve bu haliyle kökeni çiftçi, toprak ile uğraşan kimseden gelen ülkenin adı, milletinin gösterdiği cesaret ve yazdığı kahramanlık öyküleri ardından Osmanlı Devleti tarafından “Arnavudluk” olarak bir mükâfat olarak verilmiştir. Yeniçeri’deki yüksek varlıkları ve savaşlardaki üstün kahramanlıklarından dolayı Arapçada; “Arün Lena En-Neud!” Türkçede; “Dönmek bize ardır!” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Zira girdikleri savaşlarda yaşadıkları en ümitsiz anlarda dahi geri dönmek, vazgeçmek, pes etmek yerine ölüme yürüyen bir millet kahramanca bir isimle ödüllendirilmiştir. Arnavutluk; kararlı, gözü kara, yiğit insanların ülkesi demektir.

Azerbaycan

Azerbaycan tarihi perslere dayanır. Halen İran’da varlığını sürdüren ezoterik bir inanç olan Zerdüştlükten etkilenen Azerbaycan aslında; Azar; ateş ve Payegan, Baycan; kotuyan, muhacız anlamlarına gelen kelimelerin birleşimiyle, Ateş Muhafızları manasına gelmektedir. Pers’in Müslümanlar tarafından ele geçirilmesi üzerine Farsça olan birçok kelimenin Arapçaya çevrilmesi gibi, Arap alfabesinde tümüyle karşılığı olmayan Azarpayegan ismi de Azerbaycan’a evrilmiş ve bugünkü adını almıştır. Manasında köklü bir değişim olmayan ülke; Ateş Muhafızlarının ülkesi olmaya devam etmektedir.

Tayvan

Şimdilerde neredeyse unutulan ancak bir zamanlar “Formoza” ismiyle anılan Tayvan bu ismi ilk olarak Portekizli balıkçılardan almış ve “Güzel Ada” anlamına gelen bu adı uzun yıllar taşımıştır. Çin dilinde yeniden isimlendirilen “Taiwan” manasında fazla uzaklaşmadan bu kez manzarası da hesaba katılarak yeni bir mana kazanmıştır. Taiwan; deniz kenarındaki teraslar anlamına gelir ve ülkenin en sanatsal görünümünün ilhamını taşır.

İngiltere

Düşünün ki ingiltere’yle eşit ölçüde önemli galler, iskoçya ve kuzey irlanda olmak üzere üç bölge daha bulunmasına, esasen tüm dünyada ülkenin büyük britanya olarak anılmasına rağmen ülkenin ingiltere krallığı olduğu konusunda oldukça ısrarcıyız ancak biz 18. Yy’dan beri ismini koruyan britanya’nın kökenine kısa bir yolculuk yapacağız. Britanni; kelçe’de karışık renkli anlamına gelen “brith” sözcüğünden türemiştir. Zira öteden beri, bugün dahi halkı vücudunu renkli boyalarla boyayıp kutlamalar yaparmış. Bu yüzden karışık renkte insanların yaşadığı ülke denmiş.

Maldivler

Eskiden sultanların meskeni olan, bugün ise harika balayı tatilleri, sultanlara yaraşır keyif dolu deneyimler vadeden Maldivler ismini; Hintçe kökenli olan mahal; saray ve diva; ada kelimelerinin birleşiminden alır. Geçmişin namı diyar sultanlara layık saray adası bugünkü Male olsa da Maldivler top yekün sultanlara layık el değmemiş doğası ve cennet köşeleriyle mirası sürdürür.

Türkiye

Aslına bakarsanız Türk milletinin yaşadığı ülke olan Türkiye toprakları bu özel adla anılmaya çok önceleri başlandı. Ancak isim masasında duyulduğu halinden farklı bir ikinci anlam, ya da herhangi bir anlam birleşimi yer almıyor. Bilinen ilk kullanımına 8. Yüzyılda dikilen, Göktürk alfabesi kullanılan Orhun Yazıtlarında “Türk” ya da “Türük” olarak rastlanıyor. Bugünkü haline 12. Yy’da İtalyan’ların latin harfleriyle yazdığı “Turhia” olarak ulaşılabiliyor. Bizans kaynaklarında Türkiye; Türklerin ülkesi olarak anılıyor. Ancak Türk özel isim olma özelliğini korurken, toprak parçası içinde bulunan halkın ismiyle anılıyor.