Savaş Döneminde Shanghai’deki Yahudilerin Hikayesini Anlatan Kitap Bağışı

Kurt Wick uzun bir aradan sonra geçen yıl Shanghai’ye dönüp de adının Shanghai Yahudi Mülteciler Müzesi’nin duvarına kazınmış olduğu gördüğünde, büyük kitap koleksiyonu için ideal bir ev bulduğunu anladı.

Küratör Chen Jian, Kurt Wick’in II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi mültecilerle ilgili 8 binden fazla kitap bağışlaması sayesinde, kütüphanenin yıl içinde yeniden açılması beklenen ve sürekli genişleyen müzenin önemli bir parçası haline geldiğini söylüyor.
82 yaşındaki Wick, COVID-19 salgınına rağmen devasa sevkiyatını 2019’un sonlarında göndermiş. 8 binden fazla kitap, Wick’in yaşadığı Londra’da başlayan üç aylık karmaşık bir yolculuktan sonra bu yıl ocak ayında Shanghai’ye gelmiş.
Wick’in ailesinin Shanghai ile kopmayan bir bağı var.

Wick, 1937’de Viyana’da doğdu. Bir buçuk yaşındayken, Avrupa’da Yahudilere uygulanan Nazi zulmünden kaçan ailesi onu ve 4 yaşındaki erkek kardeşini Shanghai’ye götürdü.
Beş parasız kalan Yahudi aile yanında sadece bir dikiş makinesi getirebilmişti. Neyse ki, Shanghai’nin yerel Yahudi tüccarları aileye gıda ve konut desteği sağlama konusunda istekliydi.
Holokost’tan uzakta olan bu nispeten güvenli ortamda Wick’in babası el çantaları ve kemerler ürettiği işine yeniden başladı. Wick ise Yahudi tüccarlar tarafından kurulan bir okula gitti.

Bu dönemde, on binlerce Yahudi mülteci Nazi vahşetinden kaçmak için Shanghai’ye taşındı ve çoğunlukla Suzhou Nehri’nin kuzey kesimindeki bir bölgeye yerleşti. Savaş sona erdiğinde ailesiyle birlikte Londra’ya taşınan Wick, ailesi işini de miras olarak aldı. Boş zamanlarında da kendini, çoğunluğu II. Dünya Savaşı sırasında Shanghai’deki Yahudi mültecilerin deneyimlerini içerenler olmak üzere Yahudi tarihiyle ilgili kitaplar toplamaya adadı.

Wick, eşi, kızı ve damadı ile Şubat 2019’da Shanghai’yi de kapsayan bir Asya turuna çıktı. Çocukken kendisine barınak olan bu şehri 70 yıldan uzun bir süre sonra ilk kez görüyordü.
Müzeyi ziyaret ettiği sırada o zamanlarda kendisinin de orada olduğuna dair bir referans aradı. 13 binden fazla Yahudi’nin isminin yer aldığı anıt duvarı incelerken, şehirde kaldığı süre boyunca kullandığı Wick Wickelholz ismini görünce çok heyecanlandı. Ailesi II. Dünya Savaşı sırasında Wickelholz soyadını kullanmıştı.

Ziyaret Wick’e, II. Dünya Savaşı sırasında “Doğudaki Nuh’un Gemisi” olarak adlandırılan Shanghai’de kalıcı olarak saklanabilmesi umuduyla kitap koleksiyonundan Chen’e bahsetme ilhamı verdi.
Wick, Xinhua’ya telefonda verdiği demeçte, “Çin’in dört bir yanındaki üniversitelerdeki pek çok öğrenci ve araştırmacının, o yıllarda Yahudilerin durumuyla ilgileneceğine inanıyorum, bu nedenle Yahudi tarihi ve Holokost ile ilgili bu kitaplar onlar için yararlı olacaktır” dedi.
Yaptığı bağışın aynı zamanda bir minnettarlık göstergesi olduğunu söyleyen Wick, savaş sırasında tüm ailesini ve diğer Yahudileri kurtardıkları için Shanghai halkına teşekkür etti.
Chen de “Bay Wick’e müzeyi genişletme planımızdan bahsettim ama yıllardır topladığı kitapları bize gönüllü olarak bağışlayacağını beklemiyordum” dedi.

Chen’in Wick İçin İstediği Hediyeler Dikkat Çekti

Wick için 8 binden fazla kitabın listesini çıkarmak zor bir işti. Ayrıca kitapları Shanghai’ye taşımak kolay olmadı. Shanghai Kamu Diplomasisi Derneği ve Shanghai gümrüğündekilerin yardımıyla kitaplar, geldikten sonra geçici olarak gümrükte bir depoda saklandı. Kitap listesi daha sonra gönüllülerin yardımıyla Shanghai’de derlendi. Chen, Londra’daki arkadaşlarından, koleksiyonundan ayrılmasının üzüntüsünü telafi etmek için Wick’e üç hediye vermelerini istedi: Bağış sertifikası, bir demet çiçek ve Çin çay seti.

Müze genişlerken bağış kabul etme sürecinde herkesin isteklerinin yerine getirildiğini söyleyen Chen Jian, “Bu, Yahudi mültecilerin ve onların torunlarının II. Dünya Savaşı sırasındaki coşku ve cömertliğinden ayrılamaz bir şey” dedi ve ekledi:
“Aynı zamanda tüm tarafların iş birliğinden de yararlanıyoruz. Hepimiz aynı amaca sahibiz, bu da hep birlikte savaş anılarını korumak, savaşlara karşı durmak ve barışı savunmak.”